Column Raphaël Nouwen: Werk aan de winkel

In april 2022 maakte ik een nieuw begin, verliet mijn baan en dompelde me onder in een voor mij nieuwe wereld. Ik was benieuwd waarom de arbeidsparticipatie van mensen met een vluchtelingenachtergrond zo laag is. Dus ging ik met meer dan 130 mensen praten, die allemaal graag zouden willen werken. Ik luisterde naar hun wensen en hoorde over alle belemmeringen die zij daarbij ervaren. Ik probeerde hen te helpen op de arbeidsmarkt. Wat werkte wel? Vooral de groep mensen die langer dan zes maanden in de asielprocedure zit en toegang tot de arbeidsmarkt heeft, intrigeerde me. Naar schatting werkt slechts 2% van deze groep. Waarom niet meer? En waarom werken veel Oekraïners al na een paar maanden?

Nu, nog geen jaar later, waan ik me een kenner van dit thema. Gek genoeg heb ik weinig nieuws ontdekt. De meeste bevindingen in de praktijk waren al gedaan en zijn ook gedeeld. Door onder andere Tesseltje de Lange, Jaco Dagevos en door verschillende betrokken organisaties. Er zijn allerlei obstakels zoals verlopen w-documenten, de moeilijkheid om een BSN te krijgen, de 24 weken beperking en de verplichting van de Tewerkstellingsvergunning. En dan ook nog de onbekendheid ervan, de complexiteit en slechte uitleg van de afdracht aan het COA wanneer een bewoner werkt (REBA). Werken tijdens de asielprocedure blijkt vrijwel onmogelijk. Er is geen daadwerkelijke toegang tot de arbeidsmarkt na negen maanden, zoals het Europese handvest voorschrijft. Bizar genoeg is dit ook bekend in de Tweede Kamer. Beseffen zij wel dat we in ons land mensen niet geven waar ze recht op hebben en dat niemand daar iets aan doet? In plaats daarvan deactiveren we mensen en dwingen we ze in feite na toekenning van de verblijfsvergunning om in de bijstand te beginnen. En uit dat vangnet van de bijstand komen is lastig. Want in dat eerste jaar is er zoveel dat geregeld moet worden: inburgeren, verhuizen en je herenigen met je gezin. Zo komt het dat  een jaar na het verkrijgen van de asielstatus 90% in de bijstand zit.

Hoe kan het dat deze situatie zo voortduurt? Wie ik er ook over spreek, iedereen is het erover eens dat we hiermee deze mensen én onze samenleving tekortdoen. Ook de lezers van deze nieuwsbrief zullen het daar mee eens zijn. Laten we daarom op zoek gaan naar degenen die onze mening niet delen, zodat we uit de patstelling komen bij dit onderwerp. Ik oordeel over mensen die vluchtelingen veroordelen, en realiseer me dat ik daarmee hetzelfde doe als zij. Dus wil ik liever openstaan voor hun meningen, zorgen en angsten, en deze serieus nemen en ernaar luisteren. Er zijn genoeg rationele argumenten, ook van rechts, om mensen eerder toegang tot de arbeidsmarkt te geven. Hier speelt ook geen aanzuigende werking, zij dragen juist bij aan onze samenleving. Aan de krapte op onze arbeidsmarkt, en aan de torenhoge kosten van het COA en de bijstand. Maar deze argumenten vinden pas vruchtbare grond als we hier eerlijke gesprekken met elkaar over voeren en als onberedeneerde zorgen weggenomen worden.
Plan Einsteins open houding maakt allerlei ontmoetingen mogelijk. Laten we daarom nog meer mensen uitnodigen en elkaar nog meer ontmoeten. Bijvoorbeeld bij Plan Einstein op de Pahud de Mortangesdreef waar het thema werk in de spotlights komt te staan. Daar willen we die belemmeringen naar werk wegnemen en een deel van de vluchtelingen naar werk begeleiden.
In alle opzichten is er nog veel werk aan de winkel. Dus als je wilt, teken dan ook deze petitie: Versoepel de regels voor de toegang van asielzoekers tot werk - Petities.nl